Πώς γνωρίζουμε πότε να σηκωθούμε και πότε να νυστάξουμε; Ποιός δίνει τον «τόνο» στον οποίο λειτουργεί οργανισμός μας; Υπεύθυνος για αυτά είναι ο κιρκάδιος ρυθμός. Ίσως έχετε ακούσει τον όρο, αλλά σίγουρα θα έχετε δυσκολευτεί να τον κατανοήσετε. Παίρνει το όνομά του από την ισπανική λέξη circa που σημαίνει κύκλος. Στην πραγματικότητα ο κιρκάδιος ρυθμός είναι ένα εσωτερικό ρολόι που μετράει το χρόνο για λογαριασμό του οργανισμού. Αυτός διαθέτει την μοναδική ιδιότητα να συντονίζεται αυτόματα στις καθημερινές δραστηριότητές σας. Κάθε αλλαγή στο ωράριο του ύπνου ή στις ώρες των γευμάτων επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργία του εσωτερικού ρολογιού και έχει σαν άμεσο αντίκτυπο την έλλειψη συντονισμού στις διεργασίες του οργανισμού. Σκεφτείτε πως είναι όταν να σας ξυπνούν απότομα το πρωί. Το ίδιο ακριβώς αισθάνονται και τα κύτταρά σας όταν απορρυθμίζεται το κιρκάδιο τους ρολόι.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα διαταραχής του κιρκάδιου ρολογιού είναι το jet lag που αισθάνεται κανείς όταν ταξιδεύει μεταξύ διαφορετικών χωρών. Εν γένει οι διαταραχές στον ύπνο αποτελούν το πιο αναγνωρίσιμο σύμπτωμα διαταραχών του εσωτερικού ρυθμού. Την τελευταία όμως δεκαετία το κιρκάδιο ρολόι έχει συνδεθεί άμεσα με τη λειτουργία του μεταβολισμού και συνεπώς με τις αυξομειώσεις στο βάρος.
Το βάρος ενός ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της ισορροπίας δύο παραγόντων: της ενέργειας που λαμβάνεται μέσω της τροφής και της ενέργειας που καίγεται μέσα στην ημέρα. Η ζυγαριά αυτή ονομάζεται ισοζύγιο ενέργειας και επηρεάζεται από τη διατροφή, τις συνήθειες άσκησης, το φύλο, την κληρονομικότητα κ.α. Φαίνεται όμως πως ο κιρκάδιος ρυθμός είναι ένας ακόμη παράγοντας που ενδέχεται να διαταράξει το μεταβολισμό. Σίγουρα θα έχετε διαβάσει πως η έλλειψη ύπνου προκαλεί αύξηση του βάρους. Οι πρώτες σχετικές μελέτες έγιναν σε ανθρώπους οι οποίοι εργάζονταν σε βραδινές βάρδιες και ως εκ τούτου είχαν διαταραγμένο ύπνο. Οι υπάλληλοι αυτοί παρουσίασαν βάρος πέραν του φυσιολογικού, ζάχαρο και αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης νοσημάτων της καρδιάς και των αγγείων.
Οι επιστήμονες θεωρούν πως, όπως και ο ύπνος, έτσι και η συχνότητα των γευμάτων αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα ρύθμισης του κιρκάδιου ρολογιού. Δυστυχώς τα απαιτητικά ωράρια του σύγχρονου τρόπου ζωής οδηγούν σε άτακτα γεύματα, υπερβολική κατανάλωση φαγητού το βράδυ και μη φυσιολογική «αποθήκευση» των θρεπτικών συστατικών της διατροφής σε διάφορα σημεία του σώματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπερβολική εναπόθεση λίπους και τα αυξημένα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα, διαδικασίες οι οποίες όλες ρυθμίζονται στο σώμα από «ταχυδρόμους» που ονομάζονται ορμόνες και ο ρόλος τους είναι η μεταφορά μηνυμάτων. Το πότε και πόσες ορμόνες κυκλοφορούν στο σώμα καθορίζεται σε μαγάλο βαθμό από το κιρκάδιο ρολόι.
Δύο είναι οι τρόποι για να ρυθμίσετε τον κιρκάδιο ρυθμό σας και έτσι να αποφύγετε την επερχόμενη αύξηση βάρους:
Ήβη Παπαϊωάννου
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Χαρακτηριστικό παράδειγμα διαταραχής του κιρκάδιου ρολογιού είναι το jet lag που αισθάνεται κανείς όταν ταξιδεύει μεταξύ διαφορετικών χωρών. Εν γένει οι διαταραχές στον ύπνο αποτελούν το πιο αναγνωρίσιμο σύμπτωμα διαταραχών του εσωτερικού ρυθμού. Την τελευταία όμως δεκαετία το κιρκάδιο ρολόι έχει συνδεθεί άμεσα με τη λειτουργία του μεταβολισμού και συνεπώς με τις αυξομειώσεις στο βάρος.
Το βάρος ενός ανθρώπου είναι αποτέλεσμα της ισορροπίας δύο παραγόντων: της ενέργειας που λαμβάνεται μέσω της τροφής και της ενέργειας που καίγεται μέσα στην ημέρα. Η ζυγαριά αυτή ονομάζεται ισοζύγιο ενέργειας και επηρεάζεται από τη διατροφή, τις συνήθειες άσκησης, το φύλο, την κληρονομικότητα κ.α. Φαίνεται όμως πως ο κιρκάδιος ρυθμός είναι ένας ακόμη παράγοντας που ενδέχεται να διαταράξει το μεταβολισμό. Σίγουρα θα έχετε διαβάσει πως η έλλειψη ύπνου προκαλεί αύξηση του βάρους. Οι πρώτες σχετικές μελέτες έγιναν σε ανθρώπους οι οποίοι εργάζονταν σε βραδινές βάρδιες και ως εκ τούτου είχαν διαταραγμένο ύπνο. Οι υπάλληλοι αυτοί παρουσίασαν βάρος πέραν του φυσιολογικού, ζάχαρο και αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης νοσημάτων της καρδιάς και των αγγείων.
Οι επιστήμονες θεωρούν πως, όπως και ο ύπνος, έτσι και η συχνότητα των γευμάτων αποτελεί έναν ακόμη παράγοντα ρύθμισης του κιρκάδιου ρολογιού. Δυστυχώς τα απαιτητικά ωράρια του σύγχρονου τρόπου ζωής οδηγούν σε άτακτα γεύματα, υπερβολική κατανάλωση φαγητού το βράδυ και μη φυσιολογική «αποθήκευση» των θρεπτικών συστατικών της διατροφής σε διάφορα σημεία του σώματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπερβολική εναπόθεση λίπους και τα αυξημένα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα, διαδικασίες οι οποίες όλες ρυθμίζονται στο σώμα από «ταχυδρόμους» που ονομάζονται ορμόνες και ο ρόλος τους είναι η μεταφορά μηνυμάτων. Το πότε και πόσες ορμόνες κυκλοφορούν στο σώμα καθορίζεται σε μαγάλο βαθμό από το κιρκάδιο ρολόι.
Δύο είναι οι τρόποι για να ρυθμίσετε τον κιρκάδιο ρυθμό σας και έτσι να αποφύγετε την επερχόμενη αύξηση βάρους:
- Προσπαθήστε να αποκτήσετε ρουτίνα στο ύπνο σας & εάν χρειάζεται συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
- Φροντίστε να καταναλώνετε τα γεύματά σας τις ίδιες ώρες κάθε ημέρα έτσι ώστε ο οργανισμός σας να συνηθίσει και το κιρκάδιο ρολόι σας να κουρδιστεί!
Ήβη Παπαϊωάννου
Διαιτολόγος, Διατροφολόγος
Μέλος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, ΗΠΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου